Namangan viloyat Namangan tuman 1-sonli umumiy o’rta ta’lim maktabi 8-“A”sinf o’quvchisi: Parpiboyeva Farida
nomli blog farida-01
Mening bobom va buvim-mahallamiz faxri
Reja
I.Kirish:
Keksalik-umrning nurafshon davri.
II. Asosiy qism:
III. Xulosa.
Umrlarini munosib yashab o’tgan bobom va buvim bilan faxrlanaman!
Siz duo qilsangiz bo’lgay ijobat,
Gullar izingizda fayzu-barokat,
Davr keldi qandingiz uring keksalar,
Qarilik gashtini suring keksalar!
Keksalik – umrning nurafshon davri hisoblanadi. Ahli fayz egalari xalqimiz tomonidan doim ulug’lanib kelingan. Katta hayot tajribalariga ega mehnat-u sinovlarda toblangan har bir inson qarilik gashtini surmoqlikni, qolgan umrini farzandlari bilan nevara-chevaralari bilan tinch va xotirjam o’tkazishni xohlaydi. 2015-yil Prezidentimiz I. A. Karimov tomonidan “Keksalarni e’zozlash yili “ deb e’tirof etilishining o’ziyoq millatimizning qanchalik yuksak ma’naviy qadriyatlarga ega ekanligidan dalolat berib turibdi.
Men keksalarimiz haqida o’z fikrlarimni bayon etar ekanman, hazrat Alisher Navoiy bobomizning ijodlarida ushbu mavzu alohida muhim mavzulardan biriga aylanganligini ta’kidlab o’tmoqchiman. Shoir inson hayotining mazkur davri tafsilotlarini asarlariga olib kirar ekan ko’pincha, umrning mazmun-mohiyatini anglatish yo’lini tutadi, uni idrok etishni ko’rsatadi:
Umr kuni uyquda qoldim tamom,
Emdiki uyg’ondim olib erdim shom
Andaki qilmoq kerak ish qilmadim
Ish qila olmas kunni bilmadim
Keksalik haqida yozganda shoir aytish joiz bo’lsa inson umrini tahlil qiladi. Yoshlikda ko’p ishlar qilib ulgurishga undaydi, da’vat etadi. Keksalikning avlodlarga qoldirgan foydalari haqida A.Navoiy “ Mahbub ul-qulub” asarlarida batafsil bayon etadi. Bir umrlik hayot tajribasining falsafiy umumlashmalari va ijtimoiy qarashlari haqidagi xulosalari aks etgan “Lison ut-tayr”ni yozar ekan Navoiy shunday deydi:
Oltmishqa umr qo’yganda qadam
Qush tilin sharh etgali yo’ndim qalam.
Xoma raftorin necha sursam necha
Qirq-ellik bayt har yarim kecha…
Darhaqiqat ulug’ insonning vaqtga, umrning shiddat bilan o’tishiga munosabatidan har bir inson o’ziga xulosa chiqarishi kerak deb o’ylayman.
Ma’yus ko’zlaringiz falsafasida
Taqdir hikoyasin o’qiman bot-bot,
Bugun katta hayot bo’sag’asida
Har aytgan so’zingiz xotiramda yod.
Men hozir 15 yoshga qadam qo’ydim. Obod va go’zal gullar shahri Namanganning hozirgi kunda yana ham chiroy ochayotgan Eshobod qishlog’ida bir baxtli oila bag’rida yashayman. Oilamizda biz bilan dasturxonimizning to’risiga yarashib turgan, hamisha duogoy, yuzlaridan nur yog’ib turgan mehribon bobojonim va buvijonimlarimning yonimizda borliklari biz uchun katta baxt. Bobom va buvim doimo xatolarimizni to’g’rilab aybimizni ko’rmaganday yurishadi. Har kuni ertalab duolari bilan bizni o’qishga kuzatishadi, har bir bosgan qadamimizni nazorat qilib, yot g’oyalar t’asiridan ehtiyot qilishadi.
Mening bobom ko’p yillar davomida maorif sohasida faoliyat yuritganlar. Hozirda men tahsil olayotgan Namangan tumanidagi 1-maktabda ona tili va adabiyot fanidan saboq berganlar .Ustozlarimiz bobom haqida, yosh avlod uchun qilgan barcha ezgu ishlari haqida gapirishganda qalbimda allanechuk faxr tuyg’usi uyg’onadi. Men bobomni qishlog’imizning katta-yu kichigi birdek hurmat qilishlari mahalla-ko’yda har qanday kecha va marosimlarda hurmat bilan tilga olishib izzat-ikrom ko’rsatishlarini ko’p bor guvohi bo’lganman. Bobom faqatgina ta’lim-tarbiya sohasidagina emas, mahalladagi tadbir va jamoat ishlarida ham o’zining qimmatli maslahatlari –yu ishlari bilan shijoat ko’rsatib kelganlar.
Xalqimizda ‘Qari bilganni pari bilmas’degan naql bor. Haqiqatdan ham,katta hayot yo’lini bosib o’tgan nuroniylar bosib o’tgan yo’l hamisha to’g’ri bo’lgan. Yoshi ulug’lar pand -nasihat ,yo’l-yo’riqlaridan bahramand bo’lgan o’g’il-qizlar yanada faollashishi tayin. Shuning uchun ham maktabimizda “Keksalarga ehtirom – azaliy qadriyatlarimiz” mavzusida qishlog’mizning faxrli nuroniylari bilan davra suhbati o’tkazdik. Ushbu davraga taklif etilgan “Bog’ishamol” mahallasi faxriy faollari o’zlarining ko’p yillik hayotiy hikoyalari bilan o’rtoqlashdilar. O’quvchilar esa hayrat va hayajon bilan tingladilar. O’zlarining umr yo’llari bilan el orasida hurmat-e’tibor qozongan nuroniylar orasida mening ham bobom qatnashdilar. Yoshlar va keksalar ishtirokida o’tkazilgan bu kabi tadbirlar o’quvchilarning odob-axloqi, ma’naviyatiga ijobiy ta’sir o’tkazmoqda. Quyida ushbu davradan olingan fotosuratlardan lavhalar berilgan:
Qat-qat kitoblardan izlab topmagan
Asl haqiqatlar so’zingizda jo.
Siz-ahli fayzsiz, siz nurli qadam,
Har bir duoingiz bo’ladi bajo.
Keksalarni qadrlash azaliy qadriyatlarimizdan biridir. Keksalarning hayot darajasini yaxshilash,ularni moddiy va ma’naviy qo’llab-quvvatlash, yoshi ulug’ insonlar, ayniqsa, urush va mehnat faxriylariga itimoiy, tibbiy xizmat ko’rsatish, huquqiy manfaatlarini himoya qilish, ularni har tomonlama qo’llab-quvvatlashga mamlakatimizda keng e’tibor berilgan, Keksalik davrining o’ziga yarasha gashti,sururi bor. Biroq, mehnat-u mashaqqatlarda toliqqan, biroz zaiflashgan vujudga turli kasalliklar yuqishi mumkin. Shu sababli ham biz doimo ular haqida g’amxo’rlik qilishimiz kerak.
Har bir inson vaqti soati kelib qarilik maqomiga yetadi. Ko’rmoq,eshitmoq,eslamoq,maza topmoq kabi lazzatlardan mahrum bo’ladi. Shunday fikrlar xayolimdan o’tar ekan,bobom va buvijonimga yana ham e’tiborliroq bo’lishim kerak ekanligini angladim. Shu o’rinda bir o’qigan hikoyat esimga tushdi:
Yuz yoshga kirgan va qaddi yoydek bukilgan bir qari kishi qo’liga hassa ushlab borar edi. Bir yigit uni masxara qilib dedi: ”Ey, shayx, ushbu yoyni qanchaga sotib olding,ayt men ham sotib olay”,
Shayx: “Agar uzoq yashasang,sabr qilsang,bu yoyni senga tekinga beradilar”,-javob beribdi.
Yigitlikka g’urur etma,javono,
Qabul etmas bu ishni barcha dono.
Men hikoyatdan o’zimga tegishli xulosa chiqardim va qanchalik keksalarimizga ehtirom aylasak, shunchalik hayotimiz chiroyli bo’lishini idrok qildim.Ushbu aytganlarimni esa quyidagi satrlarda bayon qilmoqchiman:
Uyingda qari bor boshga toj ayla,
Aylanib tavof qil,uni haj ayla,
Mehringni o’shanga dilxiroj ayla,
Jismu jahoningni to’lov –boj ayla
Tutgil qarilarning muborak qo’lin,
Keksaygach bilursan qarilik yo’lin!
Xulosa qilib shuni aytishim kerakki, xonadonlarimizni to’ldirib.ko’chalarimizga ko’rk berib o’tiradigan nuroniylar borki, atrofimizda ogohlik, hotirjamlik, osudalik hukmron. Keksalar, nuroniylar borki, biz ma’naviyatimiz minoralari bo’lgan maqollar, hikmatlar, o’gitlardan oziqlanib turamiz, Ularning yo’l-yo’riqlari bilan xatoliklardan yuz buramiz, halollik, mehnatsevarlikka chog’lanamiz. Shu bois ma’naviy- ma’rifiy, siyosiy. ijtimoiy-iqtisodiy hayotimiz farovonligi ta’minotchilari bo’lgan keksalar bor ekan,xonadonlarimiz tinch,turmishimiz obod. Men esa mehnatu sinovlarda toblangan ,qishlog’imiz faxri bo’lgan bobojonim bilan faxrlanaman!
Ona yurt faxrisiz,iftixorisiz,
Navqiron vatanning ulug’ vorisiz.
Bu yorug’ kunlarning bunyodkorisiz,
Zahmatlar huzurin ko’ring keksakar,
Qarilik gashtini suring keksalar,
Namangan vilоyati Namangan tumani 1-sоnli umumiy o’rta ta`lim maktabi оna tili va adabiyot fani o’qituvchisi Abdurahimоva Adiba
Namangan vilоyati Uychi tumani Jiydakapa qishlоg’i. Tel: +99890 275-27-79
Reja
I.Kirish:
Keksalik-umrning nurafshon davri.
II. Asosiy qism:
- Katta hayot yo’lini bosib o’tgan nuroniylar k o’rsatgan yo’l hamisha to’g’ri bo’lgan.
- Bobo va buvijonlarimiz ardog’imiz va faxrimizdirlar.
- Keksalarga ehtirom-azaliy qadriyatlarimizdan biri
III. Xulosa.
Umrlarini munosib yashab o’tgan bobom va buvim bilan faxrlanaman!
Siz duo qilsangiz bo’lgay ijobat,
Gullar izingizda fayzu-barokat,
Davr keldi qandingiz uring keksalar,
Qarilik gashtini suring keksalar!
Keksalik – umrning nurafshon davri hisoblanadi. Ahli fayz egalari xalqimiz tomonidan doim ulug’lanib kelingan. Katta hayot tajribalariga ega mehnat-u sinovlarda toblangan har bir inson qarilik gashtini surmoqlikni, qolgan umrini farzandlari bilan nevara-chevaralari bilan tinch va xotirjam o’tkazishni xohlaydi. 2015-yil Prezidentimiz I. A. Karimov tomonidan “Keksalarni e’zozlash yili “ deb e’tirof etilishining o’ziyoq millatimizning qanchalik yuksak ma’naviy qadriyatlarga ega ekanligidan dalolat berib turibdi.
Men keksalarimiz haqida o’z fikrlarimni bayon etar ekanman, hazrat Alisher Navoiy bobomizning ijodlarida ushbu mavzu alohida muhim mavzulardan biriga aylanganligini ta’kidlab o’tmoqchiman. Shoir inson hayotining mazkur davri tafsilotlarini asarlariga olib kirar ekan ko’pincha, umrning mazmun-mohiyatini anglatish yo’lini tutadi, uni idrok etishni ko’rsatadi:
Umr kuni uyquda qoldim tamom,
Emdiki uyg’ondim olib erdim shom
Andaki qilmoq kerak ish qilmadim
Ish qila olmas kunni bilmadim
Keksalik haqida yozganda shoir aytish joiz bo’lsa inson umrini tahlil qiladi. Yoshlikda ko’p ishlar qilib ulgurishga undaydi, da’vat etadi. Keksalikning avlodlarga qoldirgan foydalari haqida A.Navoiy “ Mahbub ul-qulub” asarlarida batafsil bayon etadi. Bir umrlik hayot tajribasining falsafiy umumlashmalari va ijtimoiy qarashlari haqidagi xulosalari aks etgan “Lison ut-tayr”ni yozar ekan Navoiy shunday deydi:
Oltmishqa umr qo’yganda qadam
Qush tilin sharh etgali yo’ndim qalam.
Xoma raftorin necha sursam necha
Qirq-ellik bayt har yarim kecha…
Darhaqiqat ulug’ insonning vaqtga, umrning shiddat bilan o’tishiga munosabatidan har bir inson o’ziga xulosa chiqarishi kerak deb o’ylayman.
Ma’yus ko’zlaringiz falsafasida
Taqdir hikoyasin o’qiman bot-bot,
Bugun katta hayot bo’sag’asida
Har aytgan so’zingiz xotiramda yod.
Men hozir 15 yoshga qadam qo’ydim. Obod va go’zal gullar shahri Namanganning hozirgi kunda yana ham chiroy ochayotgan Eshobod qishlog’ida bir baxtli oila bag’rida yashayman. Oilamizda biz bilan dasturxonimizning to’risiga yarashib turgan, hamisha duogoy, yuzlaridan nur yog’ib turgan mehribon bobojonim va buvijonimlarimning yonimizda borliklari biz uchun katta baxt. Bobom va buvim doimo xatolarimizni to’g’rilab aybimizni ko’rmaganday yurishadi. Har kuni ertalab duolari bilan bizni o’qishga kuzatishadi, har bir bosgan qadamimizni nazorat qilib, yot g’oyalar t’asiridan ehtiyot qilishadi.
Mening bobom ko’p yillar davomida maorif sohasida faoliyat yuritganlar. Hozirda men tahsil olayotgan Namangan tumanidagi 1-maktabda ona tili va adabiyot fanidan saboq berganlar .Ustozlarimiz bobom haqida, yosh avlod uchun qilgan barcha ezgu ishlari haqida gapirishganda qalbimda allanechuk faxr tuyg’usi uyg’onadi. Men bobomni qishlog’imizning katta-yu kichigi birdek hurmat qilishlari mahalla-ko’yda har qanday kecha va marosimlarda hurmat bilan tilga olishib izzat-ikrom ko’rsatishlarini ko’p bor guvohi bo’lganman. Bobom faqatgina ta’lim-tarbiya sohasidagina emas, mahalladagi tadbir va jamoat ishlarida ham o’zining qimmatli maslahatlari –yu ishlari bilan shijoat ko’rsatib kelganlar.
Xalqimizda ‘Qari bilganni pari bilmas’degan naql bor. Haqiqatdan ham,katta hayot yo’lini bosib o’tgan nuroniylar bosib o’tgan yo’l hamisha to’g’ri bo’lgan. Yoshi ulug’lar pand -nasihat ,yo’l-yo’riqlaridan bahramand bo’lgan o’g’il-qizlar yanada faollashishi tayin. Shuning uchun ham maktabimizda “Keksalarga ehtirom – azaliy qadriyatlarimiz” mavzusida qishlog’mizning faxrli nuroniylari bilan davra suhbati o’tkazdik. Ushbu davraga taklif etilgan “Bog’ishamol” mahallasi faxriy faollari o’zlarining ko’p yillik hayotiy hikoyalari bilan o’rtoqlashdilar. O’quvchilar esa hayrat va hayajon bilan tingladilar. O’zlarining umr yo’llari bilan el orasida hurmat-e’tibor qozongan nuroniylar orasida mening ham bobom qatnashdilar. Yoshlar va keksalar ishtirokida o’tkazilgan bu kabi tadbirlar o’quvchilarning odob-axloqi, ma’naviyatiga ijobiy ta’sir o’tkazmoqda. Quyida ushbu davradan olingan fotosuratlardan lavhalar berilgan:
 |
Qat-qat kitoblardan izlab topmagan
Asl haqiqatlar so’zingizda jo.
Siz-ahli fayzsiz, siz nurli qadam,
Har bir duoingiz bo’ladi bajo.
Keksalarni qadrlash azaliy qadriyatlarimizdan biridir. Keksalarning hayot darajasini yaxshilash,ularni moddiy va ma’naviy qo’llab-quvvatlash, yoshi ulug’ insonlar, ayniqsa, urush va mehnat faxriylariga itimoiy, tibbiy xizmat ko’rsatish, huquqiy manfaatlarini himoya qilish, ularni har tomonlama qo’llab-quvvatlashga mamlakatimizda keng e’tibor berilgan, Keksalik davrining o’ziga yarasha gashti,sururi bor. Biroq, mehnat-u mashaqqatlarda toliqqan, biroz zaiflashgan vujudga turli kasalliklar yuqishi mumkin. Shu sababli ham biz doimo ular haqida g’amxo’rlik qilishimiz kerak.
Har bir inson vaqti soati kelib qarilik maqomiga yetadi. Ko’rmoq,eshitmoq,eslamoq,maza topmoq kabi lazzatlardan mahrum bo’ladi. Shunday fikrlar xayolimdan o’tar ekan,bobom va buvijonimga yana ham e’tiborliroq bo’lishim kerak ekanligini angladim. Shu o’rinda bir o’qigan hikoyat esimga tushdi:
Yuz yoshga kirgan va qaddi yoydek bukilgan bir qari kishi qo’liga hassa ushlab borar edi. Bir yigit uni masxara qilib dedi: ”Ey, shayx, ushbu yoyni qanchaga sotib olding,ayt men ham sotib olay”,
Shayx: “Agar uzoq yashasang,sabr qilsang,bu yoyni senga tekinga beradilar”,-javob beribdi.
Yigitlikka g’urur etma,javono,
Qabul etmas bu ishni barcha dono.
Men hikoyatdan o’zimga tegishli xulosa chiqardim va qanchalik keksalarimizga ehtirom aylasak, shunchalik hayotimiz chiroyli bo’lishini idrok qildim.Ushbu aytganlarimni esa quyidagi satrlarda bayon qilmoqchiman:
Uyingda qari bor boshga toj ayla,
Aylanib tavof qil,uni haj ayla,
Mehringni o’shanga dilxiroj ayla,
Jismu jahoningni to’lov –boj ayla
Tutgil qarilarning muborak qo’lin,
Keksaygach bilursan qarilik yo’lin!
Xulosa qilib shuni aytishim kerakki, xonadonlarimizni to’ldirib.ko’chalarimizga ko’rk berib o’tiradigan nuroniylar borki, atrofimizda ogohlik, hotirjamlik, osudalik hukmron. Keksalar, nuroniylar borki, biz ma’naviyatimiz minoralari bo’lgan maqollar, hikmatlar, o’gitlardan oziqlanib turamiz, Ularning yo’l-yo’riqlari bilan xatoliklardan yuz buramiz, halollik, mehnatsevarlikka chog’lanamiz. Shu bois ma’naviy- ma’rifiy, siyosiy. ijtimoiy-iqtisodiy hayotimiz farovonligi ta’minotchilari bo’lgan keksalar bor ekan,xonadonlarimiz tinch,turmishimiz obod. Men esa mehnatu sinovlarda toblangan ,qishlog’imiz faxri bo’lgan bobojonim bilan faxrlanaman!
Ona yurt faxrisiz,iftixorisiz,
Navqiron vatanning ulug’ vorisiz.
Bu yorug’ kunlarning bunyodkorisiz,
Zahmatlar huzurin ko’ring keksakar,
Qarilik gashtini suring keksalar,
Namangan vilоyati Namangan tumani 1-sоnli umumiy o’rta ta`lim maktabi оna tili va adabiyot fani o’qituvchisi Abdurahimоva Adiba
Namangan vilоyati Uychi tumani Jiydakapa qishlоg’i. Tel: +99890 275-27-79
